Wiele osób zgłaszających się do kancelarii z prośbą o pomoc w sprawach dotyczących stwierdzenia nabycia spadku jest przekonana, iż przeprowadzenie tej sprawy przed sądem albo uzyskanie sporządzonego przez notariusza aktu poświadczenia dziedziczenia daje im prawo do rozporządzania konkretnymi przedmiotami wchodzącymi w skład spadku. Tymczasem, aby istniała taka możliwość konieczne jest dokonanie działu spadku. Do czasu jego przeprowadzenia istnieje bowiem wyłącznie możliwość zbycia przysługującego danemu spadkobiercy udziału w spadku. Ponadto do chwili działu spadku wszyscy spadkobiercy ponoszą solidarną odpowiedzialność za długi spadkowe. W poniższym wpisie w skrócie opiszę, jak można przeprowadzić dział spadku i jakie są jego skutki.
Na wstępie należy podkreślić, iż dla przeprowadzenia działu spadku najpierw musimy uzyskać postanowienie sądu albo notarialny akt poświadczenia dziedziczenia potwierdzające kto jest spadkobiercą. Po otrzymaniu tych dokumentów mamy następnie dwie możliwości. Możemy złożyć do właściwego sądu rejonowego wniosek o dział spadku bądź też dokonać jego podziału w drodze umowy, pamiętając przy tym, iż w przypadku, gdy w skład masy spadkowej wchodzi nieruchomość konieczne będzie sporządzenie umowy w formie aktu notarialnego. W przypadku rozstrzygania sprawy przez sąd i braku uprzedniego stwierdzenia nabycia spadku, Sąd będzie rozstrzygał tę kwestie w toku postępowania działowego.
Dla umownego działu spadku konieczne jest, aby stronami umowy byli wszyscy spadkobiercy. Ponadto spadkobiercy muszą być zgodni co do sposobu podziału spadku. Jeżeli którykolwiek ze spadkobierców odmówi przystąpienia do umowy o dział spadku lub zażąda, aby rozstrzygał sąd konieczne będzie przeprowadzenie postępowania sądowego. Należy przy tym zauważyć, iż również spadkobiercy, którzy są zgodni co do sposobu podziału spadku mogą przeprowadzić podział przed sądem, składając zgodny wniosek w tym zakresie. Do przeprowadzenia zgodnego podziału powinien też dążyć w pierwszej kolejności sąd prowadzący postępowanie.
Zasadą jest, iż sądowy dział spadku powinien objąć cały spadek. Ograniczenie zakresu podziału jest jednak możliwe z ważnych powodów. Takim powodem np. jest istniejące wątpliwości co do prawa własności niektórych z przedmiotów wchodzących w skład spadku. W takiej sytuacji sąd może pominąć te przedmioty, wskazując w orzeczeniu kończącym sprawę, iż spadek został podzielony częściowo.
Odmiennie sytuacja przedstawia się w przypadku umownego podziału spadku. To strony umowy decydują czy chcą, aby podzielono cały spadek czy też wyłącznie określone w umowie przedmioty.
Z chwilą działu spadku ustaje solidarna odpowiedzialność spadkobierców za długi spadkowe. Od tego momentu poszczególni spadkobiercy odpowiadają za cześć długu spadkowego proporcjonalnie do wartości otrzymanego przysporzenia z tytułu działu spadku.
Przeprowadzenie działu spadku prowadzi również do ustalenia, które konkretnie z przedmiotów wchodzących w skład spadku należy do poszczególnych spadkobierców. Dzięki temu spadkobierca ma możliwość swobodnego rozporządzenia danym przedmiotem np. jego sprzedaż czy darowiznę.
